سامانه جامع حسابداران

برای تحلیل و بررسی ماده 141 قانون تجارت، در ابتدا بایستی متن آن را مورد پردازش قرار دهیم. متن ماده 141 قانون تجارت به شرح زیر می باشد:

"اگر بر اثر زیان های وارده حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیات مدیره مکلف است بلافاصله مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام را دعوت نماید تا موضوع انحلال یا بقاء شرکت مورد شور و رای قرار گیرد. هرگاه مجمع مزبور رای به انحلال ندهد، باید در همان جلسه و با رعایت مقررات ماده 6 این قانون سرمایه شرکت را به مبلغ سرمایه موجود کاهش دهد. در صورتیکه هیات مدیره برخلاف این ماده به دعوت مجمع عمومی فوق العاده مبادرت ننماید و یا مجمعی که دعوت می شود نتواند مطابق مقررات قانونی منعقد گردد، هر ذینفع می تواند انحلال شرکت را از دادگاه صلاحیت دار درخواست نماید."

توضیحاتی پیرامون ماده 141 قانون تجارت

در همه شرکت ها مبلغی به عنوان سرمایه در ترازنامه شرکت وجود دارد که در واقع برابر با تعداد سهام شرکت ضرب در ارزش اسمی هر سهم (معمولا 100 تومان) می باشد. اگر در صورت بدهکار شناخته شدن شرکت، شکست پروژه ها، خسارت دیدن و عوامل دیگر، حداقل نصف سرمایه شرکت از بین برود، هیئت مدیره باید از مجمع عمومی فوق العاده دعوت کند تا در مورد انحلال شرکت و یا برقراری آن، تصمیم گیری شود.

حال فرض کنید که این مجمع، به منحل شدن شرکت رای ندهد. در این صورت، باید در همان جلسه و طبق ماده 6 قانون، سرمایه شرکت را به اندازه مبلغ سرمایه موجود، کاهش دهند. امکان فروش دارایی های مازاد و راکد شرکت، پیگیری مطالبات مشکوک و بدهی های ذخیره ای که موجب افزایش ضرر شده است، از دیگر راه های برطرف شدن مشکل می باشد.

البته در صورتیکه تصمیم مجمع انحلال شرکت باشد، نیازی به کاهش سرمایه نیست. در این صورت، پس از فروش دارایی های شرکت، ابتدا مطالبات طلبکاران تسویه می شود و بعد از آن مابقی وجوه مابین سهامداران نسبت به تعداد سهمی که دارند، تقسیم می شود. البته این تصمیم خیلی به ندرت گرفته می شود و اگر هیئت مدیره، در خصوص دعوت به مجمع عمومی فوق العاده، اقدامی نکند و یا مجمع، مطابق مقررات قانونی تشکیل نشود، همه افراد ذینفع حق دارند تا از دادگاه دارای صلاحیت درخواست انحلال شرکت را داشته باشند.

شرایط کاهش سرمایه

در صورتیکه مجمع، رای به انحلال شرکت ندهد، سهامداران سرمایه شرکت را به اندازه سرمایه موجود کاهش می دهند. این کاهش اجباری سرمایه به دو روش زیر انجام می شود:

• هر برگه سهام دارای مبلغی مشخص به نام ارزش اسمی سهام می باشد. با کاهش مبلغ اسمی سهام، سرمایه شرکت نیز کم می شود تا سرمایه شرکت کاهش یابد.
• با کم کردن تعداد سهام نیز، سرمایه شرکت کاهش می یابد.

کاهش سرمایه شرکت به نسبت توزیع ضرر میان سهامداران، راه حلی منطقی تر است. در صورت بروز مشکلات شدید اقتصادی و شرایط بحرانی، پیش از تقسیم ضرر بین شرکا بهتر است تا سرمایه اولیه کاهش یابد. هرچند برخی از دارایی های شرکت از بین می رود؛ ولی در نهایت، شرکت هنوز به فعالیت خود ادامه خواهد داد.

در صورت داشتن معافیت مالی موقت، کمبود سرمایه از این راه تامین خواهد شد. متاسفانه برخی از شرکت ها برای مشخص نشدن وضعیت مالیشان سعی می کنند که از این قانون استفاده نکنند و برخی نیز با تهاتر و یا واگذاری بدهی به بدهکاران، قسمتی از سرمایه اصلی را حفظ می کنند.